odznaka

Totenkopf – niemieckie słowo oznaczające „trupią głowę” lub „głowę śmierci”, używane w celu opisania wojskowych insygniów przedstawiających czaszkę na tle skrzyżowanych kości. Symbol ten odróżnia się od Jolly Rogera (Bandera Piracka) głównie tym, iż oba piszczele umieszczone są zaraz za czaszką, a nie poniżej niej, choć niektóre bandery pirackie mogły mieć i taki układ. Najważniejsza różnica polega na tym, iż Totenkopf wykorzystywany był na lądzie przez legalne władze, a nie przestępców na morzu.

Sam symbol kojarzony jest najczęściej z nazistowskimi Niemcami, zwłaszcza z SS i Waffen-SS. Miał kilka charakterystycznych cech.

Czaszka zwrócona do oglądających lewym półprofilem, podobnie jak na zdjęciach do dowodu osobistego.
Jest zgodna z ludzką anatomią.
Piszczele skrzyżowane pod bardzo małym kątem. Odległość między nimi niemal niezauważalna.
Wyraźne połączenia między poszczególnymi kośćmi mózgoczaszki. Warto podkreślić, że w naturze występują tylko u bardzo młodych ludzi.
Bardzo wyraźne, zdrowe zęby. Większość innych przedstawień raczej tego nie podkreśla.
Mózgoczaszka nie zasłania piszczeli.
Zęby są zaciśnięte. W innych przypadkach są zazwyczaj otwarte.

We wczesnych latach NSDAP, Julius Schreck, przywódca Stabswache (osobistej gwardii Adolfa Hitlera), przyjął „trupią główkę” za symbol swego oddziału. W 1935 roku Stabswache zostało przemianowane na Schutzstaffel (SS), ale kontynuowało używanie oznaczenia Totenkopf. Podobnie jak było ze swastyką, naziści zaadaptowali szeroko wcześniej używany symbol, który uzyskał przez to bardzo negatywne i złowróżbne znaczenie.

Trupia czaszka była symbolem niemieckich czołgistów, ale także jednej z pierwszych formacji Waffen-SS 3 Dywizji Pancernej „Totenkopf”. Powodowało to, że często nie respektowano praw kombatanckich niemieckich pancerniaków, biorąc ich czarne mundury z trupią główką za uniformy SS.

Symbolu „trupiej główki” używało także 54. Skrzydło Bombowców Luftwaffe (Kampfgeschwader 54), nazywane często nawet w oficjalnych dokumentach Totenkopf.

Był on używany także przez członków specjalnych oddziałów SS (SS-Totenkopfverbände), którzy pełnili służbę wartowniczą w niemieckich obozach koncentracyjnych.

Współcześnie symbol Totenkopf wykorzystywany jest przez ruchy neonazistowskie i rasistowskie.