Dla kolekcjonerów

Order Wojenny Virtuti Militari (VM, łac. Męstwu wojskowemu – (cnocie) dzielności żołnierskiej) – najwyższe polskie odznaczenie wojenne, nadawane za wybitne zasługi bojowe.
Jest jednym z najstarszych orderów wojennych na świecie. Ustanowiony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego 22 czerwca 1792 dla uczczenia zwycięstwa w bitwie pod Zieleńcami po rozpoczęciu wojny polsko-rosyjskiej przeciwko interwencji Imperium Rosyjskiego i konfederacji targowickiej, a w obronie Konstytucji 3 maja.

Dewiza orderu brzmi: Honor i Ojczyzna.

Order był nadawany w okresie Księstwa Warszawskiego. Po utworzeniu tzw. Królestwa Kongresowego order, zachowując swój statut, otrzymał nazwę Order Wojskowy Polski. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Sejm Ustawodawczy na mocy Ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 roku wskrzesił order, nadając mu nazwę Orderu Wojskowego Virtuti Militari. Obecnie order może być nadawany podczas wojny lub 5 lat po jej zakończeniu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Łączna liczba odznaczonych wynosi ponad 26 tysięcy.

Okres 1792–1794

Król Polski Stanisław August Poniatowski wprowadził Order Wojskowy 22 czerwca 1792 roku, pismem skierowanym do dowódcy wojska koronnego generała lejtnanta ks. Józefa Poniatowskiego, niedługo po rozpoczęciu wojny polsko-rosyjskiej przeciwko konfederacji targowickiej w obronie Konstytucji 3 Maja i po interwencji wojska Rosji cesarzowej Katarzyny II, jednak w tym czasie wprowadził order bez sformalizowanej instytucji, którą myślał stworzyć.

W raporcie pisanym do króla po zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami w dniu 18 czerwca 1792 roku, dowodzący nią książę Józef Poniatowski zażądał szybkiego wprowadzenia nowego orderu wojennego. W raporcie przesłanym królowi wręcz domagał się stworzenia orderu wojennego w szybkim trybie, co pozwoliłoby podnieść morale w wojsku. Myślał już o tym wcześniej, spoglądając ku innym krajom europejskim od lat przyznającym odznaczenia.

Wręczenie medali nastąpiło 25 czerwca 1792 roku w Ostrogu na Wołyniu, gdzie znajdował się obóz wojsk Rzeczypospolitej. Udekorowano nimi 15 oficerów i żołnierzy biorących udział w bitwie pod Zieleńcami. Miał on wtedy dwie klasy:

– złotą – dla generałów i oficerów;
– srebrną – dla podoficerów i szeregowych.

Między 10 a 28 sierpnia 1792 roku, gdy do Warszawy powrócił ks. Józef Poniatowski, ustanowiono utajniony przed konfederatami targowickimi statut orderu (nigdy nie został opublikowany), opracowany na podstawie statutu austriackiego Orderu Wojskowego Marii Teresy, który nazwano Order Krzyża Wojskowego. Miał dzielić się na pięć klas, z czego trzy pierwsze miały formę orderową, a dwa pozostałe medalową:

– I klasa – Krzyż Wielki z Gwiazdą,
– II klasa – Krzyż Komandorski,
– III klasa – Krzyż Kawalerski,
– IV klasa – Medal Złoty,
– V klasa – Medal Srebrny.

źródło: Wikipedia